LỄ TẢO MỘ TIẾT THANH MINH MỘT SỰ NGỘ NHẬN VĂN HOÁ CỦA NGƯỜI VIỆT ?
Gần đây tôi có thấy một số các gia đình ở thành phố, thường đến tháng 3 âm lịch hàng năm họ về quê để tổ chức những nghi lễ gọi là tảo mộ với một quan niệm có lẽ họ dựa vào hai câu thơ của Nguyễn Du trong truyện Kiều :
“Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh “.
Theo tôi đây là một sự ngộ nhận văn hoá cần phải giải ảo .
Người Việt ta với văn minh nông nghiệp lúa nước có trước khi bị ảnh hưởng Văn hoá nho giáo Trung hoa, từ xa xưa đều coi lễ tảo mộ là vào dịp chuẩn bị cho tết Nguyên đán.
Thường là cứ sau ngày ông Táo về trời 23 tháng chạp, tuỳ theo điều kiện, hoàn cảnh của mỗi gia đình mà có lễ tảo mộ riêng, không có ngày giờ cố định. Nghi lễ tảo mộ đơn giản chỉ là tập hợp con cháu, cùng với các bậc cao niên ( cha , mẹ , ông , bà, chú bác...) khi đi thì mang theo dăm ba thẻ hương, một ít hoa tươi nếu có và thường không quên mang theo cuốc xẻng để nhằm làm dụng cụ tu sữa lại mộ phần của người đã khuất trong nội tộc, khi tới mộ thì con cháu cùng khấn nôm rằng : Hôm nay là ngày ... mai là ... sắp đến tết chúng con là con, là cháu hôm nay đến đây để mời:cụ, mọ, ông, bà, bà .... về nhà chúng con là.... ăn tết cùng con, cùng cháu ... Khi tảo mộ cũng là dịp người lớn nhắc lại những kỷ niệm của người đã khuất, để con cháu thấy được công lao của ông bà tổ tiên đã bao đời gây dựng cho con cháu hậu thế
Qua lễ tảo mộ người lớn muốn giáo dục con cháu đạo lý uống nước nhớ nguồn. Đó chính là lễ tảo mộ thuần Việt của ông bà, tổ tiên bao đời nay là vậy, ngày xưa tuyệt không có chuyện tảo mộ giữa Tháng 3 âm lịch khi đó đã sang cuối tháng 4 dương lịch, lúc này thời tiết đã đầu hè, có những ngày rất nóng rồi . Còn câu : “Thanh minh trong tiết tháng ba / Lễ là tảo mộ,hội là đạp thanh” . Câu thơ trên là nói về lễ tảo mộ, một nét văn hoá của người Trung quốc thì đúng hơn . chắc ai cũng biết truyện Kiều của Nguyễn Du là dựa trên tích truyện “Đoạn trường tân thanh” của Thanh tâm tài Nhân. Câu chuyện này hoàn toàn sảy ra trong không gian Trung quốc đời nhà Minh khoảng thế kỷ 15, “ Rằng năm Gia tĩnh triều Minh/ Bốn phương phẳng lặng hai kinh vững vàng” Nên tất cả các sự kiện, địa danh đều là của TQ .
Theo tôi được biết ở phương Bắc Trung quốc, khi tết nguyên đán thì thời tiết còn rét lắm và thường là vẫn có tuyết phủ, chỉ mãi đến tháng 3 trời mới ấm lên khi đó tuyết mới tan, đó mới là lúc người ta mới có thể đi tảo mộ được, vì trước đó tuyết nhiều khi phủ trắng hết các ngôi mộ nên việc tảo mộ không thể thực hiện được.
Chắc cụ Nguyễn Du khi xưa viết những câu thơ “ Thanh minh trong tiết tháng ba / Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh” cụ không có ý cổ xuý cho lễ tảo mộ của dân tộc mình qua tận tháng 3 như bên triều Minh Trung Quốc
Thiết nghĩ bản sắc văn hoá thuận Việt ta nên cố gìn giữ, không nên ngộ nhận văn hoá ngoại lai làm của mình, khi mà chính mình cũng có những nét văn hoà tương đồng đó. Rất mong mọi người tìm hiểu thêm về câu chuyện tôi vừa đề cập, Cảm ơn những ai đã đọc bài và chia sẻ ( AB Bùi )
Sưu tầm
