Được và mất của 5 năm qua

Bai cua LUNG VU

Nói được và mất nghe có vẻ to tát. Tôi suy nghĩ đơn giản, ai đến tuổi trưởng thành cũng phải tự quyết định cho mình một con đường đi riêng. Ai cũng đến lúc phải rời xa gia đình. Sống ở đâu cũng là sống. Trách nhiệm – bất kể là trách nhiệm gì– ở đâu cũng là trách nhiệm. Cho nên tôi không bàn đến cái “mất” ở đây vì tôi chả thấy mình mất gì – ngoài một chút cách trở xa xôi với gia đình.

Cái được lớn nhất là những kiến thức chuyên môn tôi học được, từ một nền giáo dục hoàn toàn khác với Việt Nam. Tôi, được đào tạo là một Bác sĩ đa khoa lâm sàng ở Việt Nam với không một tí kiến thức đúng đắn về nghiên cứu, có thể hoàn toàn làm một nghiên cứu khoa học thực thụ một cách độc lập từ khâu thiết kế đến khâu cuối cùng là công bố (disseminate) kết quả, dù là học thuật (academic) thuần túy hay dạng kết hợp academic với programming/ intervention (dự án can thiệp). Và tất nhiên, kiến thức mở cho tôi cách cửa nghề nghiệp và ảnh hưởng đến tương lai.

Cái được thứ 2 là sự thay đổi về nhân sinh quan, thế giới quan mà tôi dám chắc nếu cứ ở trong nước tôi sẽ khó có thể có được. Kiến thức khiến tôi thay đổi cách nhìn sự vật/ hiện tượng, thường là critical hơn. Khi bị đẩy ra một nơi không phải quê hương mình, tôi thấy mình có cái nhìn đúng đắn hơn về quê hương về dân tộc, về 2 chữ Việt Nam. Có những khái niệm và giá trị (value) mà ở trong nước mình khó lòng cảm nhận đúng. Ví dụ, giá trị và là thứ làm nên sự nổi tiếng của nước Mỹ chính là Dân chủ và Tự do. Đáng tiếc, khi đem những giá trị này ra khỏi nước Mỹ, người ta thường hiểu sai và biến chúng thành những từ ngữ mang đầy tội lỗi. Cũng chính vì lý do này mà tôi ít bàn đến những chữ này vì e sẽ bị quy kết thành kẻ bất mãn. Mặc dù trong blog của mình tôi quan tâm nhiều đến quyền (rights) và công bằng xh (social justice) vì nó liên quan nhiều đến những việc tôi đang làm– Health and Development.

Cái được thứ 3 là tôi có cái nhìn nhân hậu hơn. Tôi tiếp cận sự việc trên hướng tôn trọng quyền của người khác (rights based). "Mọi người sinh ra có quyền tự do và bình đẳng và tạo hóa cho họ những quyền đó". Thầy giáo không có quyền coi thường, lăng mạ hay đánh học sinh. Bố Mẹ không được đánh con trẻ. Sếp không có quyền xúc phạm nhân viên hay sai nhân viên làm những việc sai chức năng. Người có học không được coi thường người ít học. Dân đa số không được coi thường dân thiểu số. Đáng tiếc là những giá trị này không được coi trọng ở Việt Nam. Tư tưởng áp đặt (top-down) tràn ngập chính quyền, công sở, trường lớp lẫn trong gia đình. Nhiều người mang những nỗi sợ hãi mà nhiều khi tôi không thể hiểu nổi chúng bắt nguồn từ đâu. Sống như vậy thì quả là đau khổ.

Cái được thứ 4 là những thay đổi mang tính chất tâm lý/tâm thần (psychological). Tôi đã thay đổi rất nhiều theo chiều hướng tích cực hơn. Tôi nhìn đời lạc quan hơn. Tôi hạnh phúc hơn. Những thứ này tôi học được phần lớn từ bạn bè và văn hóa của người Mỹ. Tôi nhìn cách những bạn học chung và ở chung sinh hoạt và hưởng thụ cuộc sống và xem những giá trị mà họ ước mơ và theo đuổi để từ đó nhìn ra những giá trị của bản thân mình và thấy những gì mình cần phải thay đổi. Một trong những thứ khá phổ biến trong người Việt là cái nhìn tiêu cực, thiếu lạc quan và đau khổ (miserable). Miserable là một trạng thái khó được chấp nhận trong văn hóa Mỹ, ít ai muốn làm bạn với những người có tính cách này. Tâm lý tiêu cực và đau khổ còn khiến dân Việt mất tự tin trong mắt người khác. Hơn nữa, hạnh phúc hay khổ đau nhiều khi bị ảnh hưởng bởi cách mình nhìn cuộc sống. Nhìn đời tiêu cực sẽ dễ có cuộc sống bất hạnh.

Cái được thứ 5 là độc lập. Tôi là đứa độc lập từ bé, những năm tháng đi học đại học xa nhà làm vững thêm tính cách này. Nhưng sang bên này, sự độc lập của tôi còn tăng hơn nữa. Độc lập là cách duy nhất để tồn tại và sống xa nhà. Độc lập cũng là một tính cách rất Mỹ. Và tôi cũng thấy người Việt Nam thiếu tính cách này một cách nghiêm trọng. Tôi tự tin mà nói rằng mình sẽ sống ngon lành nếu như bị ném vào bất kỳ xó xỉnh nào của quả đất này.