Thân tặng KTS Lê
Hải
Miếu Bắc bỏ tại ấp Đá biên xã Thạnh phước, huyện Thạnh hóa, tỉnh Long an đã thành một địa
chỉ nổi tiếng từ 2012. Rất nhiều câu chuyện tâm linh tình nghĩa xung quanh miếu
nhỏ này. Nhưng có một điều chắc cũng nhiều người còn chưa biết ai là tác giả thiết
kế kiến trúc công trình này.
Ghi chép sau đây phác họa vài nét về Kiến trúc sư Lê Hải , một người con
của Hà nội, người có thể nói là đồng môn với những người lính sinh viên trước
khi trở thành Ông thành hoàng làng của dân ấp Đá biên.
Anh là Cựu sinh viên Đaị
học Kiến trúc Hà đông học khóa tương đương K16 Đại học Xây dựng. Anh chính là
tác giả thiết kế của Miếu Bắc bỏ, nơi tưởng niệm những người lính sinh viên cùng thời
với anh đã hy sinh tại đây.
Từ trước 2011 gia đình Liệt sỹ Nguyễn Văn Tế ( Kiến Trúc K 15) đã ráo riết tổ chức tìm
nơi hy sinh của anh. Nhóm tìm kiếm có Phan Xuân Thi , Nguyễn Hoài Nam lùng sục
khắp nơi trên địa bàn hoạt động của E207 mà không có kết quả .
Mệt mỏi và chán nản Đoàn nghỉ chân tại cầu 79, trong câu chuyện với dân địa
phương người dân có nói ở ấp Đá biên, Thạnh phước, Thạnh hóa, Long an có một Miếu
nhỏ do người nông dân tên Tư Tờ tự làm trên phần đất sử dụng của anh để thờ những anh lính
miền bắc đã bỏ xác nơi đây.
Miếu cách cầu 79 chừng vài cây số, đi bộ hay xuồng
gần một tiếng. Nhóm quyết định đến tận nơi thực mục sở thị.
Lần đầu tiên
thấy miếu nhỏ xơ xác, xiêu vẹo trên gò đất nổi lúp xúp nước, cây
tràm trồng xung quanh . Một bệ thờ sơ sài bằng gạch xây vụng về với tấm bảng nét chữ nguệch ngoạc
HI SINH GÌ TỔ QUỐC ( Hy sinh vì Tổ quốc ) cùng lá cờ đỏ sao vàng. Các anh không cầm nổi nước mắt và lòng thương cảm.
Trong trí nhớ của người lính già Phan xuân Thi các trận chiến dần hiện ra và
anh khẳng định tại đây ngày 3/10/1973 là nơi diễn ra cuộc chiến không cân sức
giữa những anh lính mới quân giải phóng đuối sức, mệt mỏi sau một đêm hành quân
lội nước với xe bọc thép M113 cùng trực thăng vũ trang.
Ai từng hành quân chiến đấu trên những chiếc xuồng ba lá mỏng manh ở Đồng Tháp
Mười mùa nước nổi làm sao mà quên được sự hung hãn của những khí tài chiến
tranh đó.
Kết quả nhiều lính bắc hy sinh trong đó có nhiều lính sinh viên các trường
đại học nhập ngũ 9/1972 mới vượt Trường sơn vừa bổ sung cho đơn vị E207 tháng
9/1973, mới được khoảng một tháng trời còn chưa thuộc hết tên nhau.
Máu loang đỏ đồng nước nổi, không nơi chôn cất các tử thi, âm khí
nặng nề lởn vởn trên đồng . Thậm chí du kích phải bó xác neo vào cây tràm đợi
mùa nước rút mới giải quyết.
Tìm được nơi hy
sinh của đồng đội rồi và các anh cũng được biết rằng ngày 8/9 âm lịch hàng năm dân làng nơi đây đều tự tổ chức giỗ các liệt sỹ vì nước bỏ mình, ai có gì mang
tới đó trước cúng sau ăn, tổ chức liên hoan vui vẻ .
Họ mong hương linh các liệt sỹ
phù hộ cho dân làng mạnh khỏe, mần ăn tấn tới. Dân phong cho các liệt sỹ là
Những ông Thành hoàng làng đội mũ cối.
Bài viết "Miếu
Bắc bỏ và những ông Thành hoàng làng đội mũ cối" ngay sau đó do người trong cuộc
viết được đăng báo, tung lên mạng đã tác động mạnh vào những tấm lòng trắc
ẩn.
Khi tìm được miếu cũng gần đến ngày giỗ các liệt sỹ, ai ai cũng đều mong muốn
tham dự ngày giỗ 8/9 AL 2011 là lần thứ 38 năm sau 37 năm được đồng bào địa
phương bao bọc, cúng lễ bốn mùa. Ai cũng mong làm một cái gì đó cho các anh.
Các anh
trong Ban Liên Lạc E207, gia đình Liệt Sĩ Nguyễn Văn Tế, nhóm tìm kiếm quyết định cùng tổ chức lễ giỗ
các liệt sỹ năm 2011 với dân làng.
Cùng với các sản
vật địa phương góp giỗ liệt sỹ, Nguyễn Hoài Nam còn thịt cả một chú cầy nói là 37
năm qua các anh chắc chưa một lần được hưởng món ăn quốc hồn quốc túy này.
Trong ngày giỗ anh Phan Xuân Thi, anh Vũ Trí Thức đọc bài nói lên lòng thương tiếc của đồng đội và cám ơn dân làng chăm lo hương khói mấy chục năm qua.
Anh Nghiêm là
anh cả đọc thư Khóc con của cha mẹ liệt sĩ Nguyễn Văn Tế ( Năm đó hai cụ vẫn còn ). Tôi đọc Bài thơ Bản Đồ án của cựu chiến binh Trần quốc Bảo ( K 13 Kinh tế ) viết trước khi nhập ngũ.
Rồi các cựu chiến binh, khách hành hương có lời phát biểu cảm tưởng về việc tìm được Miếu nhỏ , cám ơn dân làng đã săn sóc vong linh các liệt sĩ mấy mươi năm qua khỏi bơ vơ, cô quạnh.
Sau 37 năm
người nhà và các đồng đội đã thắp nén hương đầu tiên cho các liệt sỹ khi các
anh đến đây và mãi mãi nằm lại, mãi mãi tuổi 20.
Anh nằm xuống, sau một lần đã đến đây
Đã bay cao trong vòm trời này
Vã vui chơi trong cuộc đời này
Giờ nằm xuống, không bạn bè , không có ai
Không có ai , đời đời ru anh ngủ
Trong nghĩa trang này, có loài chim thôi... ( Trịnh Công Sơn )
Ý tưởng xây một
bia tưởng niêm nhỏ trên phần diện tích miếu cũ kinh phí chừng vài trăm triệu được đề
xuất.
Ngay tại chỗ gia
đình liệt sĩ Tế do anh Nghiêm đại diện góp 20 triệu, một người nói là nhà ở Hàng Bạc là Giáo viên ở An giang góp vài viên gạch xây bia cho các anh 200 ngàn , Nhóm lính sv ĐHXD
cùng trung đoàn cũng gom góp được 5 triệu. Sau đó là cuộc vận đông của Ban Liên lạc
E207 góp tiền xây bia.
Khi có được một
số tiền, ban liên lạc cùng Hoài Nam triển khai công việc mới thấy khó, thấy vướng
về đất đai, thủ tục vv ..vv.
Mọi việc tắc tỵ, anh Thông Ban liên lạc gọi
điện ra Hà nội, chúng tôi nghĩ ngay và giới thiệu Kiến trúc sư Lê Hải, một người con
của Hà nội sống ở Sài gòn.
KTS Lê Hải cùng
lứa với anh em chúng tôi, nhà trước ở phố Hàng Bún, một con phố nhỏ êm đềm cùng
hàng cây xanh ngắt.
Lê Hải tâm sự với chúng tôi, không biết ông cụ thân sinh làm gì, thuở nhỏ đi học hay đi chơi về thường có các bác lớn tuổi khoanh hai tay trước lễ phép: Cậu đi học / đi chơi về ạ.
Lê Hải học cùng phổ thông trường Bưởi Chu Văn An và chơi
thân với Tạ Võ Cường K16 Xây dựng nhà ở đường Nam bộ ngay Cửa Nam. Cường đi
lính tháng 5/1972 hi sinh ở mặt trận Quảng trị.
Mẹ Cường coi Hải
như con. Khi Cường hi sinh thì bà càng qúy Hải hơn, mua quần áo hay quà cáp bà
đều gọi thằng Hải mà cho.
Hải cảm thấy sự
có mặt của mình làm cho bà mẹ không quên được Cường nên Hải có ý định vào nam
lập nghiệp để bà mẹ quên đi người con dứt ruột đẻ ra.
Sau nhiều năm, chị Cường tình cờ gặp Hải ở Sài gòn bảo mẹ đã nguôi ngoai phần nào, Hải
cũng liên lạc lại với gia đình người bạn.
Về Hà nội thăm quê, anh em chúng tôi cũng hay gặp gỡ anh xung quanh Hàng Bún để cùng nhau nhớ về tuổi thơ của những thằng trẻ con phố phường.
Hải làm kiến
trúc, chuyên về các công trình văn hóa. Khi chúng tôi ngỏ lời Hải sốt sắng nhận ngay. Anh
nghĩ rằng việc đầu tiên là phải lập một dự án làm cơ sở để dự kiến nhu cầu về
đất đai và kinh phí.
Hải mời anh Mười Khôn Bí thư huyện Thạnh hóa và cán bộ chuyên môn lên văn phòng của
Hải tại Sài gòn bàn bạc quy mô công trình. Các vấn đề đưa ra được thống nhất
cao.
Trong những ngày đầu Hải và các cộng sự làm không kể ngày đêm. Vợ Hải phải
kêu trời sự tối mắt tối mũi của ông chồng vì Dự án.
Điều đáng nói là Hải cùng các
cộng sự làm hoàn toàn miễn phí từ lập Dự án, thiết kế sơ bộ, thiết kế kỹ thuật thi công, lập
dự toán v..v... công trình này như một cơ duyên mà chính các anh là người có nghĩa vụ thực hiện.
Dường như có sự tiếp sức từ các liệt sĩ mọi việc đều hanh thông, tỉnh Long an cấp ngay 5 000 m2 đất cạnh miếu nhỏ, Ngân hàng Viettin Bank tài trợ 5 tỉ đồng, huyện thành
lập Ban QLDA vv..vv. Mọi việc làm rất nhanh.
Dự án, thiết kế dự toán được phê duyệt. Thi
công hoàn thiện rất gấp rút trong khoảng 10 tháng để kịp giỗ liệt sĩ vào tháng 10 năm
2012.
Các anh Nguyễn Trọng Tình, Phạm Văn Thông như con thoi giữa Sài Gòn Thạnh
hóa trong quá trình Xây dựng. Các anh hoàn toàn tự giác trong công việc không
lấy một xu thù lao nào. Ngày 21/10/2012 khánh thành.
Đêm trước khánh
thành giông bão nổi lên. Cơn mưa lớn cùng giông gió nổi lên. Chúng tôi
gọi đó là cơn mưa rửa Đền, sáng ngày giỗ nắng đẹp trời quang. Thật lạ.
Toàn bộ quá
trình lập dự án thiết kế thi công công trình đều gặp thuận lợi may mắn. Đó
chính là sự phù hộ của vong linh các liệt sĩ, góp công sức của địa phương,
xã hội, bà con và các đồng đội.
Ngày khánh thành
Báo đài đến phỏng vấn Hải :
- Anh có cảm
nghĩ gì khi thiết kế cho công trình tâm linh này.
- Tôi chỉ nghĩ
về các bà mẹ mang nặng đẻ đau đã hiến dâng khúc ruột yêu quý của mình cho quê
hương Việt nam.
Phỏng vấn không
được đưa lên thông tin đại chúng nhưng đó chính là tâm sự thật của Hải, anh
luôn đau đáu nghĩ về bà mẹ của Cường người bạn thân nhất của anh thời phổ thông
trong sáng.
KTS Lê Hải sau
sự kiện này là nhà thiết kế chính cho các công trình của Viêttin Bank.
Công việc rất nhiều, tha hồ cho các kiến trúc sư, kỹ sư phóng bút, mọi việc thuận lợi hanh thông.
Và có một điều xin khẳng định rằng những người
mà chúng tôi biết, có đóng góp công sức tham dự xây dựng Miếu Bắc bỏ với tinh thần vô tư, không một đòi hỏi gì đều có được hạnh phúc.
Cũng muốn giới
thiệu với mọi người bạn Trịnh Hiền Lương là người có tình cảm sâu đậm với các anh ccb và các liệt sĩ
đã có ý kiến
đưa cây hoa sữa trông cạnh miếu nhỏ.
Anh Trần Dũng Tiến ccb lính sv Hải quân
Kỹ sư nông nghiệp đã chỉ đạo cứu cây hoa sữa lên đẹp đẽ như hôm nay khi các nhân viên sân bay Nội bài buộc chúng tôi dỡ đất sạch khỏi rễ mới cho đưa cây hoa sữa lên máy bay.
Rồi anh Phạm Hùng, Dương Đức Quảng, Phan xuân Thi, Phạm Văn Thông, Nguyễn Trọng Tình và rất nhiều các anh chị khác không nêu tên hết được cũng đóng góp cho miếu Bắc bỏ rất nhiều.
Vinh em liệt sĩ Trần Bá Hợp cận ( K14 Vật Liệu ) đi lính thay cho ông anh từ t5/1972 nhưng đến tháng 9 Hợp cũng
đi lính và hi sinh tại đây. Người em may mắn trở về.
Năm 2013 gia đình 9 người con trai gái dâu rể mua
vé với số tiền không nhỏ bay vào 1 ngày tham dự lễ giỗ chỉ để biết nơi người con của gia đình đã hi sinh rồi trở về Hà nội ngay.
Tháng 10/2017, cùng vào dự lễ giỗ các liệt sĩ, trước khi chia tay Vinh có nói rất kính phục các anh, không máu mủ ruột thịt nhưng năm
nào cũng vô góp giỗ, tình đồng đội thật là cảm động .
Năm sau Vinh nói
chuyện với gia đình và sẽ đưa gia đình vào đông người hơn. Anh Nghiêm năm nay
cũng hơn 70, thằng cháu con anh khi vào nam công tác cũng đều lặn lội đến đây thắp cho
ông chú và các liệt sĩ nén hương.
Đến ngày giỗ
hàng năm, mặt dù rất bận bịu nhưng nhóm chúng tôi vẫn về Đá biên thắp hương góp
giỗ từ chiều hôm trước.
Ngày chính giỗ hôm sau đồng đội cùng các anh KTS Lê Hải, KS Trần Dũng Tiến... ngồi xung quanh cây hoa sữa và
miếu nhỏ quan sát các cơ quan làm giỗ cho liệt sĩ rồi lặng lẽ rời Đá
biên.
Ngày 8/9 Âm Lịch
hàng năm nơi đây thành địa chỉ tập hợp của các thế hệ thày trò ĐHXD, chính
quyền, bà con cô bác địa phương và cả những người xa lạ .
Đến với Đá biên
thắp cho liệt sĩ nén hương thấy lòng thanh thản giữa cuộc đời cuồn cuộn bộn bề,
công việc hanh thông, sức khỏe cải thiện.
Nếu có điều kiện
thì ai đó cũng gắng một lần đến đây, đến để thấy được sức sống âm thầm
nhưng bền vững của lòng dân.
Nguyễn Bá Sỹ
